دریاچه ارومیه با نام سابق دریاچه ی رضاییه، در شمال غربی ایران و در منطقه آذربایجان واقع شده است. این دریاچه طبق آخرین تقسیمات کشوری، بین دو استان آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی قرار گرفته است.
پارک ملی دریاچه ارومیه پس از مرداب انزلی، از جالب‌ترین و نغزترین زیستگاههای طبیعی جانوران در ایران به‌شمار می‌رود. این زیست بوم بصورت بین‌المللی توسط یونسکو به عنوان منطقه تحت حفاظت به ثبت رسیده‌است. سازمان محیط زیست ایران اکثر نقاط این دریاچه را به عنوان پارک ملی شناسایی نموده‌است.
دریاچه ی ارومیه، بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران و دومین دریاچه آب‌شور دنیا است. این دریاچه، بزرگ‌ترین آبگیر دایمی آسیای غربی است که در شمال غرب فلات ایران قرار دارد.
آب این دریاچه بسیار شور بوده و بیشتر از رودخانه‌های زرینه‌رود، سیمینه‌رود، تلخه رود، گادر، باراندوز، شهرچای، نازلو و زولا تغذیه می‌شود.
دریاچه ارومیه واقع در شمال غربی ایران به مساحت تقریبی 4810 کیلومتر مربع و پیرامون آن 463 کیلومتر است، طول دریاچه در حدود 130 الی 140 کیلومتر و عرض آن بین 15 الی 40 کیلومتر است. ارتفاع دریاچه از سطح آبهای آزاد 1274 متر و عمق متوسط آن 5 الی 6 متر تخمین زده می شود.
دریاچه دارای 102 جزیره بزرگ و کوچک میباشد. کل مساحت جزایر بر روی هم معادل 334 کیلومتر مربع است. جزیره اسلامی، کبودان، آرزو، اسپیر، جزایر نهگانه از نظر وحوش و وسعت قابل اهمیت می باشند. آب دریاچه بعد از بحرالمیت از نظر املاح نمکی در رده دوم قرار دارد که استحصال نمک آن معروف و تنها موجود قابل زیست در آن آرتمیا می باشد.
نام این دریاچه امروزه دریاچه ارومیه است که از نام شهر ارومیه٬ مرکز استان آذربایجان‌غربی گرفته شده‌است. در دهه ۱۹۳۰ میلادی به هنگام سلطنت رضاشاه این دریاچه به افتخار وی دریاچه رضاییه نامگذاری شد. پس از انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ نام دریاچه به نام پیشین خود، دریاچه ارومیه بازگردانده‌شد.
در زبان ترکی اورمو گولو گفته می شود. در زبان پارسی کهن، این دریاچه چی چست به معنای درخشنده (به دلیل املاح معدنی که در سواحل بصورت کریستال یافت می‌شود) نامیده شده است. در دوران میانه این دریاچه "کبودا" (کبودان) نیز نامیده شده است.
همچنین در اوستا و کتب پهلوی این دریاچه را مقدس دانسته و مولد زرتشت را در گوزن حوالی دریاچه ارومیه دانسته و آتشکده معروف گوزن موسوم به آذرگشسب نیز به همین مناسب مورد توجه و احترام بوده است.
حکیم فردوسی در شاهنامه به جای کلمه چی چست و استرابون یونانی و موسی که از جغرافی نویسان قرن اول و پنجم میلادی هستند از این دریاچه به نام کاپوتا (کبود) و علمای اسلام مثل مسعودی و ابن حوقل و ابوریحان کبودان ذکر کرده اند.
یکی از نخستین اشارات به دریاچه ارومیه در کتیبه سده نهم پیش از میلاد مسیح در شلمنسر سوم (سلطنت بین ۸۵۸-۸۲۴ قبل از میلاد) به دو نام در محل دریاچه ارومیه اشاره شده: پرسواه (به معنی ایرانیان یا پارسیان) و ماتای (یا میتانی‌ها).
دریاچه مرکز پادشاهی قوم مانا یا منائیان بود. محل زندگی احتمالی منائیان در تپه حسنلو در جنوب دریاچه بوده‌است. منائیان به توسط گروهی که متیان نام داشتند غلبه شدند، مردمان ایرانی مختلفی که سکاها٬ سرمتی‌ها٬ یا کیمری شناخته می‌شدند. به درستی معلوم نیست که مردمان نامشان را از دریاچه گرفته‌اند یا دریاچه نامش را از مردمان اطراف آن گرفته‌است. ولی کشور باستانی متیان نامیده می‌شد که نام لاتین دریاچه از آن گرفته شده‌است.
در پانصد سال اخیر نواحی اطراف دریاچه محل سکونت مردمان ایرانی شامل آذربایجانی‌ها بوده‌است.
دریاچه ارومیه مسکن ۲۱۲ گونه از پرندگان٬ ۴۱ گونه خزنده٬ ۷ گونه دوزیست٬ و ۲۷ گونه از پستانداران٬ شامل گوزن زرد ایرانی میباشد. این زیست بوم بصورت بین‌المللی توسط یونسکو به عنوان منطقه تحت حفاظت به ثبت رسیده‌است. سازمان محیط زیست ایران اکثر نقاط این دریاچه را به عنوان پارک ملی شناسایی نموده‌است.
این دریاچه با داشتن بیش از یک‌صد جزیره کوچک صخره‌ای محل توقف پرندگان مهاجر از جمله فلامینگو٬ پلیکان٬ کفچه‌نوک٬ اکراس٬ لک‌لک٬ اردک پیسه٬ نوک‌خنجری٬ چوب‌پا٬ و مرغ نوروزی میباشد.
به خاطر شوری بیش از حد دریاچه هیچ نوع ماهی در این دریاچه زندگی نمی‌کند. با این‌حال دریاچه ارومیه یکی از زیستگاههای مهم سخت‌پوست آرتمیا شناخته‌می‌شود. این سخت پوست یکی از منابع اصلی تغذیه پرندگان مهاجر از جمله فلامینگو به شمار می‌آید. در اوایل سال ۲۰۱۳ از رییس وقت مرکز مطالعات آرتمیای ارومیه نقل شد که آرتمیا در این دریاچه منقرض شده‌است. این نظر توسط برخی کارشناسان دیگر رد شده‌است.
پارک ملی دریاچه ارومیه، از زیستگاههای طبیعی جانوران در ایران میباشد. این پارک ملی با وسعت ۴۶۲۶۰۰ هکتار همچنین یکی از ۹ ذخیره‌گاه زیست‌کره در ایران است.
دریاچه ارومیه بزرگ‌ترین آبگیر دایمی در آسیای غربی در شمال غرب فلات ایران قرار گرفته‌است. آبگیری دریاچه ارومیه، ۵۱٬۸۷۶ کیلومتر مربع است. معادل بیش از ۳٪ مساحت کل کشور ایران میباشد. این دریاچه توسط مجموع ۶۰ رودخانه سیرآب می‌شود که ۲۱ رودخانه دایمی یا فصلی هستند و ۳۹تای آن‌ها دوره‌ای می‌باشند. ازاین میان زرینه رود و آجی چایی ورودی‌های اصلی به دریاچه ارومیه می‌باشند.
این میدان آبگیر با داشتن دشت‌هایی مانند دشت ارومیه، تبریز، بناب، مهاباد، میاندوآب، نقده، سلماس، پیرانشهر، آذرشهر و اشنویه، یکی از کانون‌های ارزشمند فعالیت کشاورزی و دامداری در ایران به‌شمار می‌رود.
این دریاچه از اواسط دهه ۱۳۸۰ شروع به خشک شدن کرد و امروزه در خطر خشک شدن کامل قراردارد. بررسی تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۵ دریاچه ۸۸ درصد مساحت خود را از دست داده (گزارش‌های قبلی تنها به از دست رفتن ۲۵ تا ۵۰ درصد مساحت دریاچه اشاره کرده‌بودند).
دلایل بسیاری برای خشک شدن دریاچه ذکر شده است از جمله خشکسالی٬ احداث بزرگراه بر روی دریاچه٬ و استفاده بی‌رویه از منابع آب حوزه آبریز دریاچه. تحقیق جدیدی توسط چند تن از محققان در امریکای شمالی نشان می‌دهد که خشکسالی تنها باعث کاهش ۵ درصدی بارش در حوزه آبریز دریاچه شده و عوامل انسانی شامل پروژه‌های جاه‌طلبانه توسعه اقتصادی-آبی به همراه ساخت بزرگراه ۱۵ کیلومتری بر روی دریاچه با دریچه کوچک ۱/۲ کیلومتری وضعیت دریاچه را به بحران کشانیده است.
تا سال ۲۰۱۲ بیش از دویست سد بر روی رودخانه‌های حوزه آبریز دریاچه در مرحله آماده بهره‌برداری٬ یا پایان مراحل طراحی بودند.
دریاچه زیبای ارومیه بعد از بارندگی های خوب و مناسب سال جاری ۱۳۹۵ با افزایش سطحی قابل توجهی برابر با ۵۶ سانتی متر برخوردار شد و این امر باعث افزایش فعالیت ارتیماهای دریاچه شده و تغییر رنگ این دریاچه را به دنبال داشت. که رنگ آبی این دریاچه را به رنگ قرمز در آورد و زیبایی آن را دوچندان کرد.
دریاچه ارومیه
دریاچه ارومیه از جاهای طبیعی ایران است که عنوان ششمین دریاچه آب شور جهان، بزرگ‌ترین دریاچه آب شور خاورمیانه و بزرگ‌ترین دریاچه ایران را با خود یدک می‌کشید. علاوه بر این، دریاچه ارومیه محل زندگی بسیاری از حیوانات مهاجر و بومی از جمله فلامینگو، پلیکان، حواصیل و اردک بود و سالانه صدها گردشگر را به خود جلب می‌کرد که ضمن تماشای این دریاچه زیبا به‌دنبال استفاده از خواص درمانی لجن و آب دریاچه آن بودند.
وجود سواحل زیبای ماسه‌ای، صخره‌ای و لجنی در دور دریاچه، حدود ۱۰۲ جزیره منحصربه‌فرد، انواع گوناگون پرندگان و پستانداران و... بخشی از جاذبه‌های اکوتوریستی این پارک ملی هستند که گوشه‌ای از عظمت خالق را پیش روی گردشگران قرار می‌دهند. با این همه، چند سالی می‌شود که دریاچه ارومیه با خشکسالی، استفاده افراطی از منابع آب آبریز دریاچه، عوامل انسانی و غیره دست‌وپنجه نرم می‌کند. خوشبختانه، اقدام‌های اتخاذشده برای احیای دریاچه تاثیرگذار بوده و این دریاچه تا حدودی وضعیت بهتری پیدا کرده است. برای اینکه از دریاچه ارومیه و وضعیت کنونی آن بیشتر بدانید، ادامه این مقاله را از دست ندهید.
دریاچه ارومیه بزرگ‌ترین آبگیر دائمی در آسیای غربی و از جاهای دیدنی ارومیه است که آب آن از ۶۰ رودخانه نظیر زرینه‌رود، باراندوز، شهرچای، نازلو سیمینه‌رود، تلخه‌رود، گادر و زولا تامین می‌شود و بسیار شور است. سیمینه رود و زرینه رود از بزرگ‌ترین رودخانه‌های حوضه آبریز دریاچه هستند که نقش بسزایی بر میزان آب دریاچه دارند. بارش برف و باران و چشمه‌های درون دریاچه نیز در تامین آب دریاچه موثر بوده‌اند. متاسفانه، با توجه به شوری آب دریاچه ارومیه و اینکه در انتهای حوضه قرار دارد، بخش زیادی از آبهای ورودی به آن به‌سرعت تبخیر می‌شود.
به‌عنوان مثال، دو جزیره اشک و کبودان به‌شدت تحت‌تاثیر خشک‌شدن دریاچه ارومیه قرار گرفته و بسیاری از گونه‌های حیات‌وحش خود را از دست داده‌اند. این جزایر زمانی زیستگاه اصلی دو گونه مهم گوزن زرد ایرانی و قوچ و میش ارمنی بودند که به‌دلیل شرایط نامناسب دریاچه در سال‌های اخیر، در معرض خطر قرار گرفته‌اند.
دریاچه ارومیه گاهی اوقات به رنگ سرخ و نارنجی درمی‌آید که این موضوع در نتیجه فعالیت موجودات میکروسکوپی در داخل آن است. در واقع با کاهش آب دریاچه و متعاقبا افزایش غلظت نمک، تعداد این موجودات افزایش می‌یابد که به پررنگ‌ترشدن سرخی دریاچه می‌انجامد.
با توجه به اهمیت اکولوژیکی، تنوع زیستی منحصربه‌فرد گیاهی و جانوری و وجود جوامع بومی، دریاچه ارومیه از سال ۱۳۴۶ منطقه حفاظت‌شده اعلام شد و یونسکو در سال ۱۳۵۵ آن را به‌عنوان یکی از ۵۹ ذخیره‌گاه زیست کره دنیا و پارک ملی معرفی کرد. پارک ملی دریاچه ارومیه تقریبا ۱۰۲ جزیره دارد که جزیره شاهی بزرگ‌ترین و تنها جزیره مسکونی دریاچه محسوب می‌شود. برخی از جزایر دور از دسترس مردم قرار دارند و از همین رو دارای اکوسیستمی غنی هستند.
دریاچه ارومیه کجاست؟
دریاچه ارومیه در ۲۱ کیلومتری شرق ارومیه، در شمال غرب ایران و در مرز دو استان آذربایجان غربی و شرقی قرار گرفته است.
آدرس: مرز استان آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی
تاریخچه دریاچه ارومیه
دریاچه ارومیه در کتیبه‌های سده نهم پیش از میلاد بارها با نام «چی‌چست» آمده است؛ از جمله کتیبه شلمنسر سوم پادشاه آشوری که طبق آن، دو قوم پرسواه و ماتای در ساحل این دریاچه زندگی می‌کردند. منائیان نیز این دریاچه را به‌عنوان مرکز پادشاهی انتخاب کرده بودند و بیش از یک قرن بر این منطقه تسلط داشتند.
بسیاری از دولت‌های حاکم بر ایران در سال‌های پس از میلاد، با استقرار نیروهای کشتیرانی خود از این منطقه مهم محافظت می‌کردند. با توجه به وضعیت آب‌وهوایی، شوری آب و وزش باد، شرایط عبور کشتی‌ها در دریاچه دشوار بود و کشتیرانی در آن به مهارت خاصی نیاز داشت. به همین دلیل فقط مردم بومی توانایی این کار را داشتند و همین امر از منابع درآمدی بسیار مهم در آن زمان محسوب می‌شد.
پیشینه این موضوع را می‌توان در زمان قاجار نیز دید که نیروهای دریانوردی فرانسوی برای تصاحب امتیاز کشتیرانی در دریاچه، مبالغ هنگفتی به دولت می‌پرداختند. تبادل امتیازات کشتیرانی تا دوران پهلوی ادامه داشت؛ هرچند بیشتر درآمد تجارت از طریق دریاچه یا منابع آن در اختیار دولت‌های خارجی قرار می‌گرفت.
دریاچه ارومیه قبل و بعد
دریاچه ارومیه در شمال غرب ایران قرار دارد و با اینکه روزگاری دومین دریاچه بزرگ آب شور دنیا محسوب می‌شد، از اواسط دهه ۸۰ شمسی به‌تدریج کم‌آب و خشک شد؛ به‌طوری که در سال ۱۳۹۴ حدود ۸۸ درصد از مساحت دریاچه کاهش یافت. جالب اینکه مساحت دریاچه ارومیه در سال ۱۳۷۷ به پنج هزار کیلومتر مربع می‌رسید و از همین جهت عنوان بیست و پنجمین دریاچه دنیا از لحاظ مساحت را از آن خود کرده بود.
با این وجود، چندین دهه خشکسالی پیاپی، استفاده از منابع آبی حوضه آبریز دریاچه برای سدسازی و آبیاری مزارع، افزایش دمای هوا در تابستان و افزایش تبخیر و همچنین افزایش تقاضای آب در بخش کشاورزی، ساخت‌وسازهای بی‌رویه، باعث تسریع روند خشک‌شدن دریاچه شده‌اند. حجم آب دریاچه در سال ۱۳۷۸ به ۳۰ میلیارد مترمکعب می‌رسید که این رقم در سال ۱۳۹۲ به نیم میلیارد مترمکعب تقلیل یافت. علاوه بر این، مساحت دریاچه در سال ۱۳۷۸ رقمی معادل ۵۰۰۰ کیلومتر مربع بود که در سال ۱۳۹۲ به یک‌دهم یعنی ۵۰۰ کیلومتر مربع رسید.
با توجه به روند افزایشی نرخ بارندگی در این منطقه، امیدها برای احیای کامل دریاچه ارومیه بیشتر شده است. بر اساس آخرین داده‌های مرکز ملی پایش و هشدار خشکسالی، میزان بارندگی در کشور در سال زراعی ۱۳۹۷ نسبت به سال قبل از آن با رشد چشمگیری به ۳۱۴٫۵ میلی‌متر رسید که از رشد ۹۵٫۹ درصدی حکایت داشت. هرچند، این بارندگی دائمی نیست و با رسیدن ماه‌های گرم سال، بخشی از آب دریاچه مجددا تبخیر می‌شود. بنابراین، جزایر این دریاچه با خطر از دست دادن گونه‌های ارزشمند خود مواجه هستند. گسترش پوشش گیاهی در جزایر و پارک ملی دریاچه ارومیه و حفاظت از محیط زیست ضلع جنوب شرقی، از جمله برنامه‌هایی است که برای احیای دریاچه در نظر گرفته شده است.
اگرچه نوسانات سطح دریاچه همیشه بخشی جدایی‌ناپذیر از آن بوده است و بر تنوع گیاهان و گونه‌های دریایی دریاچه تاثیر می‌گذارد؛ اما برنامه‌ها و پروژه‌های زیست محیطی اخیر در دریاچه ارومیه به‌معنای بهره‌برداری بیشتر از چنین اکوسیستم شکننده‌ای نخواهد بود. در واقع، برای به حداقل رساندن مداخلات انسانی در دریاچه و اکوسیستم‌های مرتبط و همچنین کاهش تهدیدها، به برنامه‌های مرمتی منطقی‌تری نیاز است.
وضعیت فعلی دریاچه ارومیه
هم‌زمان با انتشار اخبار خشک شدن ۸۸ درصد از دریاچه ارومیه، کارشناسان هشدار دادند که اگر کاری برای احیای آن انجام نشود، جمعیت ساکن در کنار دریاچه به‌دلیل طوفان شن و گرد و غبار مجبور به مهاجرت خواهند شد. رئیس اداره محیط زیست نیز اعلام کرده بود که با خشک‌شدن دریاچه ارومیه، شهر تبریز باید تخلیه شود. با این وجود، پس از چندین سال نگرانی، سطح آب دومین دریاچه نمک جهان بالا آمد و از خشک‌شدن فاصله گرفت.
از زمان شروع عملیات احیای دریاچه از سال ۱۳۹۴ تاکنون بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان اعتبار برای آن تخصیص یافته است. برنامه نجات دریاچه زمانی آغاز شد که سطح ارومیه فقط ۵۰۰ کیلومتر مربع بود و تنها بخش بسیار ناچیزی از ۵۰۰۰ هزار کیلومتر مربع مساحت کل دریاچه در بهترین دورانش را تشکیل می‌داد. در طی احیای دریاچه، مساحت آن در سال ۱۳۹۶ به ۲,۳۰۰ کیلومتر مربع و در سال ۱۳۹۸ به ۳,۲۱۴ کیلومتر مربع افزایش یافت.
با این همه، دریاچه ارومیه راهی طولانی پیش رو دارد و هدف نهایی ستاد احیای دریاچه، افزایش سطح آب آن به بیش از ۱,۲۴۷ متر است که همچنان به تلاش‌های اساسی نیاز دارد. این خبر خوش مایه امیدواری درباره تنوع زیستی موجود در دریاچه است؛ به‌عنوان مثال، آرتمیا که به‌دلیل شوری زیاد دریاچه دیگر در این اکوسیستم زندگی نمی‌کرد، حالا می‌تواند به زیستگاه خود باز گردد. این موضوع درباره پرندگان آبی مانند فلامینگو‌ها نیز صدق می‌کند که تعدادشان در بدترین دوره به ۴۰۰۰ پرنده می‌رسید و اکنون به ۶۰ هزار پرنده افزایش یافته است.
یکی از عوامل تاثیرگذار در احیای دریاچه ارومیه، تغییر شیوه‌های آبیاری و کشاورزی بوده که در نتیجه آن مصرف آب مزارع محلی به‌اندازه ۳۰ درصد و استفاده از سموم دفع آفات سنتی حدود ۴۰ درصد کاهش داشته است. همچنین رودخانه‌های تامین‌کننده آب دریاچه، لایروبی شده‌اند تا لجن‌ها مانع از جریان آب نشوند. ضمن اینکه، شرایط مطلوب آب‌وهوایی و افزایش میانگین بارش سالانه به تسریع روند ترمیم دریاچه کمک کرده‌اند.
جالب است بدانید که تراز دریاچه در اوایل بهار ۱۳۹۸ حدود ۱,۲۷۰ متر و ۹۴ سانتی‌متر بود که در اوایل سال ۱۳۹۹ به رقم ۱,۲۷۱ متر و ۵۲ سانتی‌متر رسید. حجم آب دریاچه ارومیه نیز طی یک سال با رشدی ۶۵ درصدی، چهار میلیارد و ۷۰ میلیون مترمکعب شده است. وسعت دریاچه با افزایش بیش از ۴۷۰ کیلومترمربعی نسبت به سال گذشته، اکنون دو هزار و ۹۷۸ کیلومتر مربع است. در حال حاضر ۶۰ درصد سطح دریاچه ارومیه، عمقی کمتر از ۶۰ سانتی‌متر دارد.
مضرات خشک شدن دریاچه ارومیه
بر اساس پیش‌بینی کارشناسان محیط زیست، خشک شدن دریاچه ارومیه باعث تغییر محیط زیست منطقه می‌شود و هوای معتدل منطقه به هوای گرمسیری مملو از بادهای نمکی تغییر خواهد کرد. علاوه بر این، بسیاری از آلودگی‌های صنعتی و مواد سمی کشاورزی وارد آبهای مرتبط با دریاچه می‌شوند و پس از خشکی دریاچه منجر به بروز بیماری‌های تنفسی برای مردم منطقه خواهند شد. ضمن اینکه خشک‌شدن احتمالی دریاچه می‌تواند باعث بارش باران نمک در بسیاری از استان‌های همجوار شود و متعاقبا به آوارگی ۱۳ میلیون نفر بینجامد.
عمق دریاچه ارومیه
دریاچه ارومیه با طول و عرض ۱۴۰ و ۵۵ کیلومتر، دارای ۱۶ متر عمق است.
جزایر دریاچه ارومیه
دریاچه ارومیه درست مثل بیشتر دریاچه‌های جهان دارای جزیره‌های متعددی است که تعدادشان به ۱۰۲ مورد می‌رسد. جزایر اشک، کبودان و شاهی به‌عنوان بزرگ‌ترین و مهم‌ترین جزایر دریاچه هستند؛ هرچند جزایر کوچک و بزرگ زیادی همچون جزیره آتش، آذر، آذین، اردشیر، اسپیر، اشکو، امید، کاظم داشی، تنجک، توس، چشمه کنار، زاغ، شبدیز، سنگو، کفجه نوک، گیو و... نیز در گوشه‌وکنار این دریاچه خودنمایی می‌کنند. جزیره شاهی تنها بخش مسکونی دریاچه ارومیه است که هفت روستا دارد.
گونه های جانوری دریاچه ارومیه
حیات‌وحش دریاچه ارومیه در هیچ نقطه‌ای از کشور نظیر ندارد؛ به‌طوری که از ۵۳ گونه پستاندار آذربایجان غربی، ۲۳ گونه از جمله قوچ و میش ارمنی و گوزن زرد ایرانی در پارک ملی دریاچه ارومیه زندگی می‌کنند. جزیره کوهستانی کبودان، زیستگاه منحصربه‌فردی برای زندگی و زادآوری قوچ و میش ارمنی به حساب می‌آید. ۱۱۵ گونه پرنده نظیر پلیکان سفید، عقاب طلایی، فلامینگو، کرکس مصری، اردک مرمری، اردک سرسفید، اردک سر حنایی و غیره نیز در جزایر این پارک حضور دارند.
آرتمیا یکی از هفت گونه آرتمیای دو جنسی جهان است که یک گونه آن با نام آرتمیا ارومیانا در آب شور این دریاچه یافت می‌شود. از کاربردهای متعدد آرتمیا می‌توان به پرورش ماهی و میگو و منبع غذایی پرندگانی مانند فلامینگو اشاره کرد. علاوه بر این، ۱۰ گونه مارمولک و سه گونه دوزیست در حوضه آبریز پارک ملی دریاچه ارومیه زیست می‌کنند. با توجه به شوری بسیار زیاد دریاچه، هیچ نوع ماهی در آن وجود ندارد.
بر اساس گزارش‌ها، نمودار حضور گونه‌های جانوری در دریاچه سیر صعودی پیدا کرده است و سالانه حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از آن‌ها به دریاچه برمی‌گردند و به زندگی خود در این مکان ادامه می‌دهند. در این میان تعداد پرندگان، آرتمیا، غازسانان و اردک‌سانان و به‌خصوص آنقوت نسبت به سال‌های قبل به‌تدریج رو به افزایش است. پرندگان آبزی مهاجر و گونه‌های کنار آب‌چر برای گذراندن زمستان راهی دریاچه می‌شوند و ازاین‌رو دریاچه ارومیه دارای اهمیت بین‌المللی است.
گونه های گیاهی دریاچه ارومیه
دریاچه ارومیه از ارزشمندترین زیست‌بوم‌های آبی کشور به حساب می‌آید که حدود ۵۵۰ گونه گیاهی یک‌ساله و چندساله را در خود جای داده است. پوشش گیاهی دریاچه ارومیه علاوه بر پوشش گیاهی جزایر، اغلب شامل گونه‌های خشکی‌دوست، شورپسند و آبزی می‌شود. تاکنون ۱۷۷ گونه‌های گیاهی پیرامون دریاچه و ۱۷۴ گونه در جزایر شناسایی شده است که گیاهان خانواده کاسنی و خانواده گندمیان بزرگ‌ترین خانواده گیاهی اطراف دریاچه هستند.
تنوع گونه‌های درختی و درختچه‌ای جزیره اشک بیشتر از اراضی اطراف دریاچه است؛ ضمن اینکه گونه‌های شورپسند و علف‌های هرز در اطراف دریاچه بیشتر پیدا می‌شود.
نام گذاری دریاچه ارومیه
دریاچه ارومیه در طول قدمت تاریخی زیادش، به اسامی مختلفی نامیده شده است؛ به‌طوری که در زبان پارسی کهن به آن «چی‌چست» به‌معنای «درخشنده» می‌گفتند. دریاچه کبودان (دریاچه آبی) نیز از اسامی آن بوده است که اکنون یکی از جزایر دریاچه به این نام خوانده می‌شود. برخی از اقوام ارمنی ساکن در ایران آن را «کپوتان» به‌معنای «عاریه» نامیده بودند. در میان نام‌های قدیم دریاچه، نام‌های دریای شاهی و شور دریا نیز به چشم می‌خورد. اصطخری از دریاچه ارومیه با عنوان دریاچه «شراه» به‌معنی دریاچه مخالفان نیز یاد کرده است که علت این موضوع به اقامت فرقه‌‌ای از خوارج در سواحل آن برمی‌گشت. از نام‌های معاصر آن می‌توانی رضائیه اشاره کرد که در هنگام سلطنت رضاشاه به افتخار وی نامگذاری شد. با انقلاب اسلامی ایران، نام دریاچه مجددا به ارومیه تغییر کرد که در زبان آذری به آن «ارومو گولو» می‌گویند.
جاذبه های دریاچه ارومیه
پیش از خشک‌شدن دریاچه ارومیه، قایق‌سواری و تماشای جزایر آن، یکی از تفریح‌های اصلی گردشگران بود که کم‌کم‌رنگ باخت؛ اما اکنون که آب دریاچه در حال بالاآمدن است، این تفریح دوباره جان گرفته است. گردشگران علاقه‌مندان برای قایق‌سواری باید به بندر شرفخانه بروند که در مسیر سلماس به تبریز قرار دارد.
منطقه کاظم داشی که در ساحل غربی دریاچه قرار دارد تا قبل از اتفاق‌های ناخوشایندی که برای دریاچه بیفتد، به‌شکل شبه جزیره به‌نظر می‌رسید. این منطقه که از جاهای دیدنی استان آذربایجان غربی محسوب می‌شود، به‌خصوص در فصل رویش شقایق‌های وحشی، بسیار دیدنی است و می‌تواند گزینه‌ای عالی برای عکاسی باشد. تماشای غروب خورشید در کنار دریاچه نیز چنان جذابیتی دارد که اغلب سوژه عکاسی گردشگران می‌شود.
یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد دریاچه، خواص گل‌ولای کف دریاچه است که برای درمان انواع بیماری‌های پوستی، روماتیسمی، بیماری‌های تنفسی مثل آسم و برونشیت، بیماری‌های زنان و... مناسب است و لذت گل‌بازی را نصیب‌تان می‌کند. علاوه بر این، به‌خاصر غلظت بالای نمک دریاچه، گردشگران می‌توانند تنی به آب بزنند و با شناورماندن روی آب، به آرامش برسند. کریستال‌های نمکی دریاچه، جذابیت آن را دوچندان کرده‌اند؛ به‌خصوص که با انباشت این کریستال‌ها روی هم، در برخی نقاط تپه‌های زیبا و درخشانی ایجاد شده است.
اگر در فصل مهاجرت پرندگان، راهی دریاچه شده باشید، انواع و اقسام پرنده‌ها از فلامینگو تا پلیکان، لک‌لک، مرغ نوروزی و... را خواهید دید که شاید دیدن آن‌ها در هیچ کجای ایران امکان‌پذیر نباشد. افراد علاقه‌مند به پرنده‌نگری این فرصت را غنیمت می‌شمارند تا به تماشای تعدادی از نادرترین گونه‌های پرندگان بنشینند و تجربه‌ای متفاوت برای خود بسازند.
پلی از روی دریاچه می‌گذرد که چشم‌انداز زیبایی از دریاچه را پیشکش‌تان خواهد کرد. برای عبور از روی دریاچه ارومیه باید سوار بر خودرویتان شوید و از بزرگراه ارومیه-تبریز بگذرید.
بهترین فصل سفر به دریاچه ارومیه
در فصل بهار و تابستان، بازار سفر به دریاچه ارومیه حسابی داغ می‌شود؛ اما با فرارسیدن پاییز و زمستان و برودت هوا، گردشگران کمتری به دیدن دریاچه می‌روند.
اگر تاکنون از دریاچه زیبای ارومیه دیدن کرده‌اید، در پایین این مقاله از کجارو می‌توانید نظرات خود را با مخاطبان ما در میان بگذارید.
